اسفرزه

نام علمی:Plantago psyllium L

نام انگلیسی:Fleawort

نام فارسی:اسفرزه

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاهی است علفی،یکساله،خودرو،کرکداروغده پوش،کوتاه یا نسبتاً بلند که ارتفاع آن به15تا30سانتیمتر می رسد ساقه علفی،ایستاده یا خیزان ساده یا منشعب،برگها باریک دراز،نوک تیزومجتمع که بصورت متقابل سه تایی بر روی ساقه قرار گرفته است گلها ریز به رنگ سفید مایل به سبز،سنبله ها پرگل،کرکدار،غده پوش،تخم مرغی با دمگل بلند است گلها بصورت مجتمع در کنار برگهای قسمت انتهایی ساقه بصورت سنبله های برروی پایه بلند پدیدار می شوند

بعلاوه دارای براکته های باریک در قاعده گل آذین است میوه پوشینه،شکوفا دو خانه و بطور معمول محتوی یک خانه کوچک لغزنده وبه رنگ خرمایی در هر خانه است

ترکیبات شیمیایی:

قسمت های مختلف گیاه اسفرزه دارای گلوکوزیدی بنام اکوبین ونوعی هیدرات کربن صمغ دار به نام گزیلین است و همچنین دارای اسید گالیک وتانیک است دانه اسفرزه دارای 10درصد موسیلاژطبیعی به نام همی سلولز است

خواص درمانی:

نرم کننده شکم،ضد زخم روده و معده،ضد حرارت وعطش،ضد اسهال ساده و خونی،ضد خونریزی سینه نشاط آور و ضد تب و لرز،کاهش دهنده کلسترول خون،کاهش دهنده اشتها و درمان چاقی مفرط      

پراکنش جغرافیایی:

این گیاه به حالت خودرودر نواحی وسیعی از اروپا و آسیا و زلاند نو و نواحی مختلف مدیترانه،شمال آفریقا،جنوب غربی آسیا می روید در ایران در منطقه وسیعی از شمال ایران بین منجیل و پا چنار،مسجد سلیمان و بوشهر و در ارتفاعات 300متری می-  روید0این گیاه در مناطقی خشک،گرم،معتدل و مناطقی مانند اصفهان بخوبی رشد می- کند و محصول خوبی می دهد

عملیات کاشت:

اسفرزه را می توان در انواع زمینهای زراعی به وی‍‍‍‍ژه زمینهای شنی قابل نفوذ که دارای رطوبت کافی باشد کشت کرد  اما باید توجه داشت که هر قدر خاک بهتر و حاصلخیز تر باشد کشت کرد در نتیجه محصول بیشتری بدست خواهد آمد به علاوه کاشت به موقع ، میزان بذر و قوه نامیه آن ، کود و آب کافی ،آبیاری به موقع و سایر عملیات زراعی در موقع رشد بسیار موثر خواهند بود  جهت تاً مین مواد اولیه غذایی خاک باید در هنگام شخم مقدار کود به خاک داده شود در ضمن باید توجه داشت که در مناطقی که میزان  بارندگی زیاد و بسیار گرم است باید عملیات کوددهی مدتی کوتاه قبل از کاشت به زمین داده شود تا در یک فاصله طولانی وتا موقع کشت ، کود به وسیله بارندگی های  متوالی شسته نشود  آبیاری زمین نیز به نوع خاک ،درجه حرارت محیط و میزان بارندگی سالانه در محل بستگی دارد که باید در اصل رعایت گردد

کاشت و روش تکثیر :

تکثیر این گیاه به وسیله بذر در زمینهای شنی قابل نفوذ شخم خورده و عاری از علف های هرز صورت می گیرد0 برای این کار ابتدا شیارهایی به عمق یک تا دو سانتیمتر و به فاصله 50 تا 60 سانتیمتر در زمین ایجاد کرده سپس دانه ها را در پاییز یا بهار در شیارهایی می کارند و غلطک ملایمی بر روی آن می زنند تا دانه ها با قشر نازکی از خاک پوشیده گردند معمولاً پس از نمو دانه ها و پیدایش گیاهان جوان فاصله آنها از یکدیگر به نحوی زیاد می شود که هر پایه از دیگر لا اقل 10 تا 15 سانتیمتر فاصله داشته باشد  میزان بذور مورد نیاز 6 کیلو گرم در هکتار است وجین علف های هرز ، تنک کردن، آبیاری از نیاز های این گیاه است مبارزه با علف های هرزحین داشت مخصوصاً اوایل رشد اسفرزه از اهمیت خاصی برخوردار است از علف های هرزمهم همراه با اسفرزه می توان شیرین بیان،تاج خروس،خرفه،تاجریزی پیچ،اویار سلام نام برد

زمان و نحوه برداشت محصول:

چنانچه این گیاه در پاییزکشت شود در اواسط مرداد و چنانچه در بهارکشت شود در اواخر شهریور بذر آنها می رسد البته قبل از رسیدن کامل باید نسبت به جمع آوری آنها اقدام نمود زیرا تاخیردر برداشت باعث ریزش دانه ها خواهد شد

منبع