کاسنی

کاسنی

کاسنی (نام علمی: Cichorium intybus L) گیاهی است از راسته گل مینا (Asterales) تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae) از سرده کاسنی‌ها (Cichorium). از این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است.

کاسنی، گیاهی علفی است که ارتفاع آن به طور متوسط به یک متر می‌ رسد؛ دارای ریشه ‌های قوی و نسبتاً طویل می ‌باشد. بر روی برگ ‌ها، بریدگی ‌های عمیقی وجود دارد که در قسمت انتهایی شبیه به مثلث می ‌شوند. گل‌های آبی رنگ بسیار زیبایی دارد. عمر این گیاه با توجه به شرایط زندگی، یک ساله، دوساله یا چند ساله می ‌باشد. کاسنی در نواحی نسبتاً مرطوب، با ارتفاع کم رشد می ‌کند و بومی نواحی اروپا، هندوستان و مصر می ‌باشد. البته گسترش آن در دنیا زیاد است و در نقاط دیگر از جمله آسیا، آفریقا و قسمت‌ هایی از آمریکا هم می ‌روید. 

کاسنی، در نقاط مختلف ایران به طور خودرو وجود دارد. قسمت‌ های مورد استفاده‌ ی آن، ریشه و برگ ‌ها ی آن می ‌باشد. البته ممکن است به غیر از برگ ‌ها از سایر قسمت ‌های هوایی گیاه نیز استفاده شود. 

کاسنی به نام عمومی CHICORY در جهان معروف می ‌باشد و نقاط اصلی رویش آن در ایران شامل نواحی کم ارتفاع البرز، قزوین، رشت، اطراف تهران، کرج، آذربایجان، رودبار، ارومیه، لاهیجان، بلوچستان، بجنورد، مشهد، فریمان و بسیاری از نقاط دیگر می‌ باشند.

دو گونه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد یکی سیکوریوم اندیووم یا کاسنی فری و دیگری سیکوریوم انتیموس یا کاسنی وحشی. این دو نوع کاسنی از نظر رنگ و طرز مصرف متفاوت بوده ولی هر دو گیاهی دو ساله هستند که در سال اول تولید برگ یا ریشه ضخیم نموده و در سال دوم گل کرده و بذر می‌دهند. اگر بذر انواع کانی زود کاشته شود در همان سال اول بذر خواهند داد و برگ و ریشه آنها برای مصرف به عنوان سبزی قابل استفاده نخواهد بود.

کاسنی معمولی، یک گیاه دارویی پایا با گل‌های آبی یا ارغوانی است. کاسنی در اصل بومی جهان قدیم است و بعداً در قاره آمریکا نیز به‌صورت گیاه خودروی کنار جاده‌ای درآمده ‌است. منشا اصلی این گیاه اروپای مرکزی ، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال افریقا است و پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران به خصوص شمال ایران ، آذربایجان و مناطق کوهستانی خراسان دارد . به آب و هوای خنک ، آفتابی یا کمی سایه نیاز دارد و گرمای شدید تابستان راتحمل نمی کند .

ترکیبات مهم:

ریشه ‌ی این گیاه، حاوی حدود 8 درصد پلی ساکاریدی به نام اینولین(INULIN) است. ترکیبات تلخ از جمله لاکتوسین((LAKTUCIN و لاکتوکوپیکرین (LACTUCOPICRIN) ، شیکوریک اسید، فلاونوئیدها، گلوکوزیدها، قندها و تانن‌ها از دیگر ترکیبات ریشه می ‌باشند. همچنین ریشه ‌ی گیاه، حاوی بسیاری ترکیبات بخار شونده ‌ی معطر است که "استوفنون ((ACETOPHENONE" شاخص ‌ترین آنها می ‌باشد. 

خواص داروئی :

1) ترکیبات محلول در آب کاسنی، خاصیت مسکن دارند و بعضی از قندهای موجود در آن (اولیگوساکاریدها OLIGOSACHARIDES) دارای خاصیت افرایش میکروب‌ های مفید و کاهش باکتری‌ های بیماری ‌زا در روده می ‌باشند. مطالعات جدید نشان می ‌دهند که برخی ترکیبات موجود در کاسنی، در مشکلاتی از جمله یبوست ، اسهال های میکروبی، سرطان و بیماری ‌های قلبی- عروقی، می ‌توانند موثر واقع گردند.

همچنین طبق مطالعات انجام شده بر حیوانات آزمایشگاهی، مواد موثر کاسنی می ‌توانند از سرطان روده جلوگیری کند. از دیگر اثرات مفید کاسنی، حفاظت کبد در برابر سموم کبدی است و این اثر با ماده‌ای به نام تتراکلروکربن(CARBON TETRACHOLORIDE) به اثبات رسیده است. 

2) عصاره‌ی الکلی ریشه ی کاسنی، اثرات ضد ورم و ضد التهابی نیز دارد. 

3) از دیگر اثرات کاسنی، اشتها آوری و خاصیت ضد ترش کردن معده را می ‌توان نام برد.

4) قلب، کبد و کلیه را فعال می کند.

5) کاسنی مسکن عطش و حرارت درونی است.

6) کاسنی در درمان التهابات معده و پاک کردن مجاری ادراری، مؤثر است.

7) اگر آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب های طولانی و مداوم است.

8) مالیدن آب کاسنی به محل های خارش بدن بسیار مفید است.

9) غرغره آب کاسنی با فلوس برای درد گلو، ورم و سوزش گلو مفید است. فرمول مذکور برای درمان ورم حلق (لارنژیت) و تورم مفصلی نافع است.

10) مصرف تخم کاسنی، کمی با حالت تهوع همراه است که باید در آن سکنجبین اضافه کنید.

11) ریشه کاسنی در باز کردن و روان شدن اخلاط بسیار مؤثر است.

12) ریشه کاسنی، مجاری گوارشی را پاک می کند و بهترین تصفیه کننده خون است. ریشه کاسنی در از بین بردن ورم احشا خیلی مؤثر است.

13) ریشه کاسنی بهترین دارو برای آب آوردن شکم است و در نفخ و تحلیل مواد بسیار نافع است.

14) ریشه کاسنی برای تقویت معده، زیاد کردن ادرار و رفع درد مفاصل و ضد یرقان مفید است.

15) عرق کاسنی که از گیاه تازه کاسنی گرفته شده باشد برای خنکی به کار می رود.

16) برگ های کاسنی دارای املاح پتاس است و جوشانده آن برای تصفیه خون، تقویت معده و اعضا به کار می رود.

17) کاسنی انواع مختلف دارد که ریشه و برگ های آن در پزشکی، در بهبود تب ها، یرقان (زردی) و انسداد مجاری صفراوی مفید است.

18) تمام قسمت های کاسنی مخصوصاً ریشه و برگ آن، محرک صفرا است و به عمل هضم کمک می کند و اثر آن در نارسایی های کبدی، قولنج های کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است.

19) کاسنی در ازدیاد نطفه و زیبایی چهره کودک تازه متولد مفید است.

20) کاسنی انسان را از ابتلا به قولنج نگه می دارد.

21) کاسنی، توان و نیروهای بدنی را تجدید می کند. کاسنی در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است.

22) برگ کاسنی، دارای مقداری ویتامین«ث»‌است و لذا در حفظ جوانی مؤثر است. برگ کاسنی، زهر طحال را از بین می برد و کیسه صفرا، یرقان و دردهای معده و کبدی را معالجه می کند.

 

مضرات:

گیاه کاسنی، مانند سایر گیاهان ممکن است عوارض محدودی ایجاد نماید. این عوارض شامل ایجاد حساسیت های پوستی و ایجاد درماتیت می ‌باشد که این امر به ترکیبات لاکتونی آن مربوط است.

همچنین بر اساس مطالعه ‌ای، ریشه ی گیاه کاسنی می‌ تواند بعضی قارچ کش ‌ها را جذب نماید که در این صورت باعث سمیت می شود. البته موارد مذکور بسیار محدود می ‌باشند، ولی نباید آنها را از نظر دور داشت. 

مصرف کاسنی از زمان قدیم و حداقل از قبل میلاد مسیح مرسوم بوده است. از جمله مصارف مهم این گیاه که از قدیم نیز رواج داشته، مصرف آن به عنوان مقوی کبد و کاربرد آن در بیماری‌های کبدی بوده است.امروزه نیز یکی از مصارف مهم آن در مشکلات کبدی است. همچنین اثراتی از جمله مقوی معده، مدر(ادرار آور)، تصفیه کننده ‌ی خون، صفرا بر، تب بر، اشتها آور، درمان نقرس ، کمک در درمان رماتیسم، دفع رسوبات ادراری و رفع کم‌ خونی برای آن قائل می‌ باشند که البته این موارد در حال تحقیق بوده و در آینده‌ای نه چندان دور موارد درمانی قطعی و جدیدی برای آنها پیش ‌بینی می ‌شود.

نحوه مصرف :

15- 8 گرم از برگ ‌های تازه یا خشک را در یک لیتر آب، به مدت یک ربع ساعت دم می‌ کنند. سپس مخلوط به دست آمده را از صافی عبور می ‌دهند. یک لیوان از این دم کرده را قبل از هر وعده ی غذایی می‌ توان میل کرد یا جوشانده ی آن را به همین روش (15- 8 گرم برگ گیاه، در یک لیتر آب به مدت 5 دقیقه جوشیده شود) مورد استفاده قرار می‌ دهند. 

در صورتی که از ریشه ‌ی کاسنی استفاده شود(دم کرده یا جوشانده)، 20- 15 گرم ریشه ‌ی له شده در یک لیتر آب، مانند روش قبل تهیه و مصرف می ‌شود. 

در گذشته، سالاد برگ تازه ی کاسنی را مقوی معده می ‌دانسته ‌اند و هنوز هم در بعضی نقاط دنیا مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

آب و هوای مطلوب کاسنی 

کاسنی محصول آب و هوای خنک و فصل نسبتا سرد است و گرمای شدید نواحی گرمسیر باعث زود بذر دادن آن می‌شود.

خاک و کود مطلوب کاسنی 

بهترین و مناسب‌ترین زمین برای این گیاه خاکهای لیمونی سبک که دارای مقدار زیادی مواد آلی است می‌باشد. در خاکهای هوموسی نیز محصول فراوان حاصل می‌شود. در زمینهای هوموسی که معمولا فسفر و پتاس ضعیف هستند کافی است که فسفر و پتاس به خاک اضافه شود و زمینهایی که فاقد هوموس و مواد آلی هستند ازت و فسفر به خاک اضافه می‌کنند. 

ازدیاد کاسنی 

کاسنی را بوسیله بذر ازدیاد می‌کنند و بذر را می‌توان در خزانه و یا در محل اصلی کاشت. اگر بذر را در خزانه بکارند پس از آنکه نهال دارای چهار برگ شد آن را به محل اصلی منتقل می‌کنند. هر گاه بذر را در محل اصلی بکارند پس از سبز شدن باید بوته‌ها را تنک کرد تا فاصله بین بوته‌ها روی خط 15 تا 20 سانتیمتر باشد. 

سفید کردن کاسنی 

کاسنی از دسته سبزیهایی است که قبل از مصرف باید سفید کرد. در اثر این عمل تلخی آن به مقدار زیادی کاسته می‌شود. طرز سفید کردن کاسنی نسبت به انواع مختلف متفاوت است. کاسنی فری را دو تا سه هفته قبل از برداشت محصول در مزرعه سفید می‌کنند. یعنی اگر هوا نسبتا گرم باشد دو هفته کافی است و اگر اواخر پاییز یا اوایل زمستان بخواهند این عمل را انجام دهند سه تا چهار هفته وقت لازم است.

برای سفید کردن کاسنی فری از انواع وسایل مانند جعبه ، گلدان ، کاغذ و غیره برای جلوگیری از رسیدن نور به برگهای داخلی کاسنی استفاده می‌کنند. ولی ساده‌ترین طریق که همیشه بیشتر از سایر طرق معمول است جمع کردن برگها و بستن نوک آنها باهم است. بدین طریق برگهای خارجی مانع رسیدن نور خورشید به داخل بوته می‌شوند. برای سفید کردن کاسنی باید هوا خشک باشد و اگر هوا مرطوب باشد باید وضعیت برگهای وسط بوته را بررسی کرد زیرا رطوبت باعث پوسیدن آنها می‌شود.

محل مناسب رویش 

زمینهای نسبتاً مرطوب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع 

کاشت 

تکثیر کاسنی از طریق کاشتن میوه آن صورت می گیرد میوه کاسنی به مدت 5 تا 6 سال قوه نامیه خود را حفظ می کند، و کاشت آن در زمینهای آماده نسبتاً مرطوب و دارای کود حیوانی کافی صورت می گیرد. برای این کار دانه گیاه را در هر فصلی می توان کاشت ولی مناسب ترین زمان، کاشتن دانه در اوایل فروردین می باشد. کاشت دانه درزمین ممکنست با دست یا ماشین های مخصوص انجام گیرد. پس از پراکنده کردن دانه در زمین با غلتک زدن ملایم روی دانه را با یک قشر نازک خاک می پوشانند. 

داشت 

پس از رشد و پیدایش گیاه جوان هنگامی که ساقه آنها به ارتفاع چند سانتی متر رسید و یا در امتداد و خطوط شیارها بخوبی نمایان شد اقدام به زدن کج بیل می کنند و سپس علفهای هرز را از زمین خارج می سازند و بعلاوه پس از گذشت 11 تا 20 روز اعمال فوق را به منظور اصلاح زمین مجدداً انجام می دهند. 

برداشت 

برگ کاسنی را معمولاً در مرداد ماه می چینند و آنها را در هوای آزاد و یا در اطاقهایی تحت اثر گرمای ملایم خشک می کنند. از هر هکتار زمین زراعی بطور متوسط معادل 1 تا 5/1 تن برگ تازه کاسنی بدست می آید. برداشت ریشه کاسنی در ماههای مهر و آبان انجام می گیرد که بوسیله چنگال یا وسایل مجهزتری از زمین خارج می کنند طول ریشه به 45 تا 50 سانتی متر می رسد لذا خارج کردن آنها مهارت و ابزار مخصوص لازم دارد. 

دامنه انتشار 

دامنه های کم ارتفاع البرز، راه قزوین به سرشت، اطراف رودبار، اطراف تهران، کرج، آذربایجان: ارومیه و نواحی دیگر آن گیلان، اطراف رشت، لاهیجان، فارس، بلوچستان، آبادان نواحی کوهستانی خراسان: بین بجنورد و مشهد در 1500 متری، بین مشهد و فریمان در 1000 تا 1300 متری

منبع

اویشن

آویشن

آویشَن (thymusvulgris) گیاهی دارویی است از تیره نعنا.درخت چه‌ای کوتاه و پر شاخه‌است که برگهای نازک و متقابل دارد .دارای گل‌هایی سفید و چتری و منفرد است. گونه‌های مختلفی از آن در کوهستان‌ های ایران میروید و نام‌های گوناگونی دارد.

آویشن گیاهی است علفی شبه درختچه ای چند ساله که تاریخ گل آوری آن از اردیبهشت تا شهریور می باشد. پراکنش آن بفراوانی در نقاط کوهپایه ای, مراتع, خاکهای شنی, سنگلاخی, در جنگلهای آزاد و در مناطق کم درخت پست تا مرتفع رشد می کند. توزیع جغرافیایی آن در مناطق معتدل اروپا و آسیا و همچنین گرینلند, ایسلند و مناطق اطراف رودخانه ینی سئی سیبری می باشد. محل استقرار آن در آمریکای شمالی می باشد. قسمت های هوایی آن قبل از مرحله گل آوری جمع آوری می گردد. قسمت های فوقانی بهمراه گل چیده شده و در سایه و یا درون اطاقک های خشک کن با حرارت مصنوعی تحت شرایط 40 درجه سانتی گراد خشک می شود. دارو دارای عطر و قدری طعم تلخ, مزه ادویه ای می باشد. این دارو حاوی 0.3 درصد اسانس است که ترکیبات آن بستگی به منشا جغرافیایی و سایر فاکتورها دارد. همچنین دارو دارای فلاون ها, تانن ها و ترکیبات تلخ می باشد.

خواص دارویی

۱) در طب سنتی از این گیاه به عنوان ضد اسپاسم، درمان سیاه سرفه، برونشیت، عفونت ریه، سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برای درمان نفخ و گرفتگی‌های عضلانی استفاده می‌شود. 

۲) استفاده امروزی و ثابت شده گیاه آویشن برای درمان آسم، سرفه‌های خشک مکرر، آمفیزم و برونشیت است. 

۳) چای دم کرده آن را نیز برای درمان عفونت گوش میانی، نفخ و تهوع استفاده می‌کنند.

۴) عصاره آویشن حاوی ماده‌ای به نام «تیمول»است که برای بیماری آسم مفید است.

۵) حمام آویشن برای مبتلایان به دردهای عضلانی، مفصلی و روماتیسمی مفید است.

۶) ضماد آویشن برای نیش و گزیدگی حشرات موثر است ( برای مصرف این گیاه، ۱ تا ۴ گرم پودر خشک گیاه را در یک لیوان آب جوش دم کرده (به مدت ۲۰ دقیقه) پس از صاف کردن، شیرین کرده و ۳ بار در روز مصرف کنید.)

۷) در التهاب حنجره و لوزه‌ها و برای درمان آفت به صورت غرغره کردن می‌تواند استفاده شود. (برای این منظور، یک استکان از پودر گیاه را در چهار استکان آب جوش آهسته به مدت ۲۰ دقیقه جوشانیده و پس از صاف کردن، برای شست وشوی دهان استفاده کنید. البته، فرآورده‌های دارویی مختلفی از این گیاه ساخته شده و به طور گسترده مورد مصرف بیماران قرار می‌گیرد. از فرآورده‌هایی که به تأیید «نظارت بر امور دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» رسیده‌است می‌توان «شربت توسیان»، «قطره توسیگل»، «قطره توسیوین»، «قطره تیم آرتا» و «شربت تیمکس» «شربت تیمیان» و«شربت برونکوتیدی» را نام برد. این فرآورده‌ها، همگی ضد سرفه و خلط آور هستند و ایمنی مصرف آنها در دوران شیردهی و بارداری به اثبات نرسیده‌است)

۸) ضد عفونی کننده، هاضم غذا، ضد سرفه، ضد بو، ضد تشنج، چاشنی غذا.

۹) جوشاندهٔ این گیاه در درمان پیچش روده و اسهال موثر است.

۱۰) آویشن عامل تصفیه کننده خوبی بوده و در درمان بیخوابی و امراض جهاز هاضمه مفید است.

۱۱) اگر ۵ تا ۱۰ گرم اویشن را در یک لیتر ابجوش دم کرده و با کمی عسل به بیماران مبتلا به تنگی نفس و کلیه و مثانه و درد مفاصل و سیاتیک و خونریزیهای رحم و ترشحات غیر طبیعی زنان بدهید در دفع بیماری انها موثر واقع خواهد شد. آویشن ضد تشنج وضد صرع و ضد نفخ هم است و برای تقویت بینایی و معده مفید است.

۱۲) برای جلوگیری از ریزش مو ۲۰ گرم اویشن را در یک لیتر اب جوشانده ان را هرچند روز یک بار به سر بمالید. مواد مؤثره آویشن باغی خلط آور بوده و برای معالجه سرفه مورد استفاده قرار میگیرد. از تنتور و عصاره‌های الکلی پیکررویشی این گیاه برای معالجه سرفه، گلودرد، برونشیت و آسم استفاده فراوان می‌شود.

۱۳) اثرات مفیدی در درمان بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی و نیز ناراحتی های جهاز هاضمه دارد و این بعلت کاهش اسپاسم وجلوگیری از نفخ می باشد. بصورت مصرف داخلی بفرم دم کرده قطره یا شربت برای سرفه های محرک زکام و آبریزش مجاری تنفسی فوقانی و هم چنین ناراحتی های جهاز هاضمه بکار می رود.

۱۴) به عنوان استعمال خارجی در درمان زخم های چرکی و روماتیسم کاربرد دارد.

۱۵) اسانس این گیاه دارای خاصیت ضد عفونی کننده است و برای تهیه برخی غرغره و دهان شویه ها و خمیردندان بکار می رود ولی ازطرف دیگر شبیه روغن آویشن است. دارو منحصرا بصورت وحشی جمع آوری شده و بنابراین شامل گونه های مختلفی از آویشن می باشد.

توجه:

در حاملگی مصرف این گیاه ممنوع است اما در دوران شیردهی منعی ندارد.

در خوردن اویشن نباید زیاده روی کرد زیرا باعث بروز البومین در ادرار می‌شود.

منبع

سیاه دانه

گیاهی است یکساله، با ساقه‌های راست و شاخه‌دار است که در انتهای این ساقه گلهای تکی با گلبرگهای سفید و آبی می‌رویند. میوه آن به صورت کپسولی است. که در آن دانه‌های سیاه و معطری قرار دارد. موطن اصلی این گیاه جنوب اروپا و آسیای غربی بوده است. دانة آن محتوی خصوصاً ساپونین، اسانس روغنی، یک عصاره تلخ بنام نیژلین و تانن می‌باشند. این مواد مسهل صفرا، مدر و تحریک کننده غدد شیری است. همچنین عضله صاف را منبسط نموده و ضدانگل می‌باشد.

منبع

تنش به دمای پایین در گیاهان

  یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند. این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد.

قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد. پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد. دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد.

 گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد.

منبع

الودگی اب

آلودگی آب مشکل بزرگی است. به طوری که نتایج پژوهش پیرامون آن از صدها بلکه هزاران مقاله ، مجله و کتاب تجاوز می‌کند. بنظر شما چه کسانی مشکل آلودگی آب را بوجود می‌آورند؟ ‌آورند؟

چه کسانی بهای تمیز کردن آب را خواهند پرداخت؟

فاضلابها تعادل حیات در اب دریاها را به هم می زنند . حتی بعد از تصفیه کردن فاضلابها آب بدست آمده می تواند حاوی مواد شیمیایی مسموم باشد.

● تاریخچه

در نوامبر سال ۱۹۸۶ بر اثر ریزش موادی شامل جیوه و انواع مواد آلی سمی مانند آفت کشها در رودخانه راین ، تمام آبزیان از شهر بال سوئس تا ساحل هلند کشته شدند. در سالهای اخیر با غرق شدن تانکرهای بزرگ نفتی اقیانوس پیما یا به گل نشستن آنها آسیبهایی به حیات دریایی وارد آمد.

در سال ۱۹۸۳ بر اثر ۱۱۰۰۰ واقعه آلوده کننده در حدود ۱۲۰ میلیون لیتر مواد آلوده کننده در آبهای ایالات متحده تخلیه شده است.

● تعریف آلودگی آب

در سال ۱۹۶۹ برای آلودگی آب تعریفی ارائه داد: آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدرا هر معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه‌اش شود.

● عوامل آلوده کننده آب

آب یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه می‌باشد عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگون‌اند و می‌توانند هم منابع آبهای زیرزمینی و هم آبهای سطحی را آلوده کنند.

● عوامل آلوده کننده آبهای زیرزمینی :

کانیهای موجود در معادن سطحی که در اثر تغییر و تبدیل به عامل آلوده کننده مبدل می‌شود. مثلا آب جاری سطحی ( حاصل از باران و …) هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دی‌سولفید آهن « II» ( پیریت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می‌کند. اسید حاصل ضمن عبور از لایه‌های مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن می‌شود. ‌شود. مثلا آب جاری سطحی ( حاصل از باران و …) هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دی‌سولفید آهن « II» ( پیریت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می‌کند. اسید حاصل ضمن عبور از لایه‌های مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن می‌شود. ‌سولفید آهن « II» ( پیریت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل می‌کند. اسید حاصل ضمن عبور از لایه‌های مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن می‌شود.

جمع شدن فاضلابهای شهری بویژه اگر در یک حوزه آهکی و یا شنی وارد شوند از آن که در معرض باکتریها قرار گیرند و تجزیه شوند، مستقیما و براحتی به مخازن زیرزمینی نفوذ پیدا کرده و موجب آلوده شدن آنها می‌شود.

▪ ضایعات رادیواکتیوی : یکی از عوامل آلوده کننده مهم منابع آبی زیرزمینی است که امروزه یکی از راههای رفع آنها که در حقیقت مشکل بزرگی برای صاحبان تکنولوژی هسته‌ای نیز به شمار می‌رود دفن آنها در زیر زمین است علاوه بر دفن ضایعات رادیواکتیو در زیر زمین ، همه انفجار های هسته‌ای زیر زمینی نیز موجب آلوده شدن آبهای زیر زمینی می‌شود.

● عوامل آلوده کننده آبهای سطحی:

▪ آلوده کننده‌های صنعتی:

بسیاری از ضایعات صنعتی به آبزیان زیانهای جدی می‌رسانند. این ضایعات برای خنثی شدن مقدار زیادی از اکسیژن محلول در آب را به مصرف رسانیده و موجب کاهش اکسیژن مورد نیاز برای آبزیان می‌شود و تهدید به مرگ می‌کنند. از طرف دیگر بسیاری از خود این ضایعات سمی بوده و موجب مسمومیت آبزیان می‌شوند مانند فلزات سنگین.

منبع

ابیاری

آبیاری

  آبیاری یعنی آب دادن به خاک و به اهداف زیر انجام می گیرد: 

• رفع نیاز آبی گیاه

 • اصلاح خاک

• مبارزه با آفات گیاهی

• تعدیل دمای محیط

• جلوگیری از فرسایش بادی

• کنترل علف هرز

• تسطیح اراضی

• اصلاح شرایط فیزیکی خاک

...

در آبیاری هر منطقه برای تحقق اهداف مورد نظر باید به نکاتی توجه کرد که آنها را در قالب چند سوال مطرح کرد:

مقدار آب داده شده بستگی به میزان آب نگه داشته شده در خاک دارد که با توجه به خاصیت موئینگی و سطح ویژه ( خاصیت استاتیکی) , ساختمان خاک( تخلخل خاک) , مواد هموسی , مقدار رس خاک و نوع خاک , ضخامت لایه ی خاک و بافت خاک دارد.

کشش سطحی مایع به این معنی است که مایع می خواهد سطح خود را به حداقل برساند به همین دلیل قطره ی آب کروی است زیرا در بین اشکال هندسی کره تنها شکلی است که نسبت به حجم آن کمترین سطح را دارد.

نیروی وزن آب را به سمت پایین می کشد و نیروی با فاکتورهای کشش سطحی , عدد بی و قطر ذرات خاک آب را به سمت بالا میکشد و زمانی که این دو نیرو ثابت شوند آب در سظح ثابتی قرار میگیرد.

H=0.3/D

لذا هر چه ذرات ریزتر باشند آب بیشتر بالا می رود.

سطح ویزه : به مجموع سطوح ذرات تشکیل دهنده ی واحد جرم( یک گرم) یا واحد حجم (یک سانتی متر مکعب)از هر جسم گفته می شود هر چه ذرات ریزتر باشند سطح ویژه ی آنها بیشتر است.

سطح ویژه ی کره =6/D

در زمان آبیاری در حد ظرفیت مزرعه تخلخل ریز از آب بر می شود . برای محاسبه ی این مقدار آب در زمینی با تعداد لایه های مشخص به اطلاعات زیر احتیاج است:

وظایف خاک عبارتند از :

1.تامین غذای گیاه

- آماده سازی

2.نگهداری گیاه

3.نگهداری آب

- ذخیره و نگهداری آب

- انتقال آب

4. تهویه ی آب

خاک مخزنی است که می تواند آب را در خود نگه دارد و در فاطله ی دو آبیاری در اختیار گیاه بگذارد. در هر نوبت آبیاری , رطوبت مقداری بالاتر از ضریب پژمردگی دائم ست و با آبیاری میزان رطوبت به حد میزان رطوبت مزرعه می رسد.(ضریب پژمردگی دائم به بالاترین درصد وزنی رطوبت خاکی گفته می شود که اگر رطوبت خاک از آن درصد کمتر باشد گیاهان زراعی مشخصی دچار پژمردگی می شوند.)

1. گنجایش خاک

2. میزان ورود و خروج آب

آب به دو شکل از زمین خارج می شود :

1. تبخیر

2. تعرق

تبخیر خارج شدن آب به صورت بخار از سطح خیس است و تعرق مقدار آبی است که به صورت بخار از روزنه های گیاه خارج می شود. میزان تبخیر و تعرق به عواملی بستگی دارد:

1. عوامل آب و هوایی

- نور

- دما

- باد

- فشار هوا

- رطوبت

2. عوامل گیاهی

- نوع گیاه

- مرحله ی رشد گیاه

- نوع استفاده از گیاه

3. عوامل خاکی

- بافت خاک

- ساختمان خاک

- رنگ خاک

- شوری خاک

4. عوامل آبیاری

5. عوامل مدیریتی یا زراعی

- مصرف کود

- حاصلخیزی خاک

- تراکم

- نحوه ی مبارزه با علف های هرز

- مبارزه با آفات و بیماری ها

- شخم

- هرس و تنک کردن

- تاریخ کاشت

و...

6. عوامل موقعیتی

- شیب مزرعه

- ارتفاع از سطح دریا

روش های تعیین و تخمین آب مصرفی گیاه

1. استفاده از لایسیمتر

لایسیمتر یک حجم هندسی است که معمئلا به شکل استوانه ویا مکعب مستطیل است و جنس آن از فلزات مختلف , پلاستیک,چوب, بتن یا هر ماده ی غیر قابل نفوذ دیگری است.

2.استفاده از میزان آب مزرعه

مقدار آبی که وارد مزرعه می شود از دو طریق است:

- آب آبیاری

- آب بارندگی

این آب به چند طریق از خاک خارج می شود:

- آب روی سطحی

- آب جذبی

- تبخیر تعرق

- آب ذخیره شده

3. استفاده از تغییرات رطوبت در فاصله یبین دو آبیاری در طول فصل رشد

4. استفاده از کرت های آزمایشی

5. استفاده از میزان تبخیر از سطوح آزاد آب و یا سطوح خیس

6. استفاده از فرمول های شیمیایی

مراحل رشد گیاه

برای محاسبه ی آب مصرفی گیاهان زراعی طول دوره ی رویش را به چهار دوره تقسیم می کنند:

1. مرحله ی ابتدایی

این دوره از کاشت بذر شروع می شود و تا زمانی ادامه می یابد که گیاه کاشته شده سبز شود و 10%سطح زمین را بپوشاند.

2. مرحله ی رشد سیع

این مرحله از پایان مرحله ی ابتدایی شروع و تا زمانی ادامه دارد که گیاه کاشته شده 75-80 % سطح خاک را بپوشاند.

3. مرحله ی میان فصلی

این مرحله از بایان مرحله ی دوم شروع و پایان آن برای هر محصول فرق می کند .

4. مرحله ی پایان فصلی

 منبع:www.ake.blogfa.com

ترمیم خاک

ترمیم خاک:

سه روش اصلی برای پاکسازی خاک وجود دارد:

1)میتوان خاک را تا عمق مشخصی حفر کرد از منطقه مورد نظر دور کرد و سپس آن را ترمیم کرد.

2)میتوان خاک را در همان منطقه ای که وجود دارد به صورت درجا ترمیم کرد.

3)روش دیگر، روشی است که خاک را در منطقه نگه میدارند و به آن مواد کمکی برای جلوگیری از گسترش آلودگی به گیاهان، جانوران و انسان وارد میکنند.

معمولاً برای جلوگیری از انتشار آلودگی خاک بر روی خاک پلاستیک بزرگی میکشند تا آب باران به درون آن نفوذ نکند و آلودگی به سایر مناطق راه پیدا نکند.

روشهای ترمیم خاک شامل استفاده از آب برای خارج کردن آلاینده ها از خاک، استفاده از حلالهای شیمیایی یا هوایی، یا از بین بردن آلاینده ها با کمک سوزاندن، کمک به ارگانیسمهای طبیعی برای شکستن اتمهای آلاینده ها، اضافه کردن مواد به خاک برای محافظت آن و جلوگیری از انتشار آلودگی به سایر نقاط.

منبع:www.ake.blogfa.com

زهکشی

زهکشی فرآیند خارج کردن آب سطحی اضافی و مدیریت سفره آب زیرزمینی کم عمق از طریق نگه داشت و دفع آب و مدیریت کیفیت آب برای رسیدن به منافع دلخواه اقتصادی و اجتماعی است، در حالی که محیط زیست نیز حفظ شود

زهکشی در گذشته‌های دور:

زهکشی کشاورزی،‌ بنا به عقیده سازمان خواربار و کشاورزی جهانی، نه هزار سال پیش در بین‌النهرین آغاز شد. در آن هنگام لوله به کار برده نمی‌شده بلکه به احتمال زیاد از سنگ و سنگ‌ریزه و شاخ و برگ گیاهان بهره‌گیری می‌شد.

 اولین لوله‌های زهکشی حدود چهار هزار سال قدمت دارند. در اروپا، اولین زهکشی زیرزمینی حدود دو هزار سال پیش نصب شده‌است.

در کتابی که در حدود سه هزار سال پیش در چین نگاشته شده، نقشه‌هایی از سیستم زهکشی مشاهده می‌شود. هرودت،‌ در حدود 2400 سال قبل،‌اشاره‌هایی به کاربرد زهکشی در درّه نیل دارد.

زهکشی مدتی در جهان به فراموشی سپرده شد تا اینکه در 1544 در انگلستان دوباره زندگی جدیدی یافت.

 اولین تنبوشه ساز سفالی در 1840 در انگلستان به کار گرفته شد.

در امریکا زهکشی لوله‌ای در دو سدة پیش آغاز شد.

زهکشی در گذشته‌های نزدیک:

زهکشی زیرزمینی به شیوهٔ امروزی اولین بار در سال 1810 میلادی در انگلستان به کار گرفته شد و بتدریج به سایر نقاط اروپا رفت. با اختراع تنبوشه ساز سفالی (1840)، روند توسعه زهکشی در اروپا تسریع شد.

زهکشی در اوایل دهه 1960،‌ با پیدایش لوله پلاستیکی با دیواره صاف و نازک، سپس با ابداع لوله‌های کنگره‌دار شتاب قابل ملاحظه‌ای یافت.

 در حوالی سال 1970 استفاده از ماشین‌های زهکشی آغاز شد و شتاب بیشتری به توسعه زهکشی زیرزمینی داد. کاربرد فرستنده و گیرنده‌های لیزری، دقت در کنترل نصب زهکش‌ها را افزایش داد.

زهکشی در ایران:

احداث اولین شبکه‌های نوین آبیاری و زهکشی در دهه 1310 در جنوب کشور صورت گرفت و اولین زهکش روباز با استفاده از ماشین در حوالی سال 1335 در شاوور خوزستان ساخته شد.

در سال‌های 1341 و 1342 اولین شبکه زهکشی زیرزمینی با استفاده از لوله‌های سفالی در دانشکده کشاورزی دانشگاه جندی شاپور (شهید چمران) واقع در ملّاثانی (رامین) اهواز در وسعتی حدود 500 هکتار با نیروی کارگری به اجرا در آمد. در همین سال‌ها بود که اولین ماشین زهکشی وارد کشور شد. اولین طرح بزرگ زهکشی به وسعت 11000 هکتار در هفت تپه به اجرا درآمد.

سپس زهکشی اراضی شرکت کشت و صنعت کارون و همزمان با آن زهکشی اراضی آبخور سد وشمگیر در گرگان آغاز شد.

دشت‌های مغان، دالکی در بوشهر،‌ زابل، میان‌آب، بهبهان، طرح‌های هفت‌گانه توسعه نیشکر در خوزستان از جمله طرح‌های بزرگ دیگری هستند که اجرای آنها به اتمام رسیده است.

زهکشی زیستی:

زهکشی زیستی عبارتست از زهکشی اراضی به کمک گیاهان مقاوم به شوری.

 در این روش، گیاهانی که به شدت به شوری مقاومند در مجاورت نوارهای زراعی کشت می‌شوند. این گیاهان به سبب تعرق، پتانسیل کمتری را در نیمرخ خاک منطقه ریشه خود و زیر آن بوجود می‌آورند و از این رو، زهاب زیرزمینی که پتانسیل بیشتری دارد به سمت نوار مذکور حرکت می‌کند و سطح آب در منطقه زراعی پایین می‌افتد.

در مطالعات زهکشی زیستی باید موضوعات زیر مورد بررسی قرار گیرند:

تعادل آب.

تعادل نمک.

سطح زمین‌هایی که باید به درخت‌کاری اختصاص یابد.

آب مورد نیاز درخت‌کاری (فقط آب زهکشی یا آب آبیاری؟).

کیفیت آب زیرزمینی.

دامنة تأثیر درخت‌کاری بر بهبود وضعیت کیفیت اراضی زراعی.

همانطور که گفته شد، درختان مقاوم به شوری در زهکشی زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از میان این گیاهان می‌توان گونه‌های زیر را نام برد:

گز

آکاسیا

اکالیپتوس

سایر انواع اکالیپتوس

برخی عقیده دارند که در صورت عدم برداشت شاخ و برگ گیاهانی مثل گز از روی زمین، در اثر ریزش برگ، نمک‌ها دوباره به زمین برمی‌گردند.

زهکشی کنترل‌شده:

زهکشی کنترل‌شدهٔ، تلفیق آبیاری و زهکشی است. با باز و بسته کردن خروجی زهکش، می‌توان سطح آب را در داخل خاک در حدی مطلوب حفظ کرد به طوری که گیاه بتواند به کمک نیروی موئینهٔ‌ای از آب استفاده کند و در عین حال، به گیاه آسیبی از نظر ماندابی شدن وارد نگردد.

زهکشی کنترل‌شده می‌تواند نقش مهمی ‌در حفظ آب، بالابردن راندمان آبیاری، حفظ مواد غذایی خاک و در نهایت، حفظ کیفیت آب پایین دست داشته باشد.

 رویکرد جدید زهکشی این است که زهشکی مصنوعی تنها در صورتی انجام شود که ضرورت آن کاملاً محسوس باشد.

برای زهکشی کنترل شده، وجود شرایط زیر الزامی ‌است:

1. اراضی کشاورزی نسبتاً مسطح.
2. استفاده از روش آبیاری سطحی.
3. دارا بودن سامانه زهکشی مصنوعی (روباز یا بسته).
4. وجود چاهکهای بازرسی یا سایر سازه‌هایی که بتوان سطح آب را در زهکشها کنترل کرد.
5. وجود علاقمندی در کشاورزان.
6. یکپارچگی در اراضی وسیع.
7. عدم کشت محصولات مختلف.

منبع:www.ake.blogfa.com

عناصر اصلی و مهم خاک

نیتروژن:

نیتروژن یکی از اجزای موجود در پروتئین است که به صورت غذا در گیاه ذخیره می شود. نیتروژن معمولا در بخشهای دیگری از سلول مثل کلروفیل و همچنین در ساختار آمینو اسیدها نیز وجود دارد.

علائم کمبود: روشن تر شدن قسمتهای سبز گیاه - تغییر رنگ برگهای پیر به رنگ سبز روشن و علائم شدیدتر رنگ برگ به زردی می گراید و سرانجام موجب مرگ برگ می شود.علائم زیادی: افزایش نیتروژن باعث تولید گیاه پر آب و ضخیم و در نتیجه تغییر رنگ شاخ و برگ به رنگ سبز تیره می شود. همچنین گیاه نسبت به بیماریها و آفات حساسیت زیادی پیدا می کند.افزایش نیتروژن در محصولات میوه ای باعث آسیب شکوفه و گل می شود و کیفیت محصول را کاهش می دهد.

بهترین میزان برای یونهای نیترات 75% و برای آمونیوم25% می باشد. در سیستم های چرخه ای 5% آمونیوم از کل نیتروژن کافی است ولی در سیستم های غیر چرخه ای یک درصد بیشتری احتیاج است.

افزایش غلضت نیترات باعث کاهش تعداد تارهای کشنده ریشه نیز می شود. اگر منبع اصلی تامین نیتروژن آمونیوم با شد می تواند گیاه را مسموم کند. آثار این مسمومیت در ساقه و برگها توسعه پیدا می کند و برگها به صورت پیاله ظاهر می شوند و همچنین بافت های آوندی خراب می شوند. آمونیوم مانع از عملکرد کلسیم، که برای نگهداری دیواره سلولی لازم است می شود در نتیجه گیاه پژمرده می شود. اگر شاخه های مبتلا شده را از وسط ستون ریشه ای ببریم یک محیط سیاه و فاسد از بافت پیوندی را مشاهده می کنیم.

غلظت نیتروژن در اکثر فرمولهای محلول غذایی بین 100 تا 200 mg/l است و نسبت نیترات به آمونیوم در حدود 3 یا 4 به 1 است .

منابع نیتروژن عبارتند از : منو یا دی هیدروژن فسفات آمونیوم به عنوان معمولی ترین منبع تهیه آمونیوم می باشد. ولی در کل از نیترات کلسیم ، نیترات پتاسیم و اسید نیتریک برای تهیه نیترات و از نیترات آمونیوم برای تهیه آمونیوم استفاده می شود .

فسفر:

میزان فسفر در گیاهان از 2/0 تا 5/0 درصد در ماده خشک تغییر می کند.

علائم کمبود: اولین علامت کمبود در رشد دیده می شود و سپس برگهای پیرتر به رنگ زرشکی سیر(ارغوانی) تبدیل می شوند.

علائم زیادی: اگر از 1% در ماده خشک بیشتر باشد باعث مسمومیت فسفر می شود. مسمومیت فسفر بر روی سایر عناصر مانند آهن، منگنز و روی تاثیر می گذارد.

غلظت فسفر در محلول غذایی: در اکثر فرمولهای غذایی غلظت فسفر بین 30 تا 50 mg/l می باشد. شکل فسفر در محلول غذایی به صورت منو یا دی هیدروژن فسفات است.

پتاسیم:

میزان پتاسیم در گیاه 25/1 تا 3 درصد در ماده خشک تغییر می کند.

علائم کمبود: کاهش رشد و کلورز حاشیه ای. علائم کمبود پتاسیم مانند سوختگی برگ است به صورتی که در کنار برگها بیشتر است. در اکثر فرمولهای محلول غذایی غلظت پتاسیم در حدود 200 mg/l و به صورت کاتیون است.

منابع تهیه پتاسیم: نیترات پتاسیم - سولفات پتاسیم یا کلرید پتاسیم

کلسیم:

میزان کلسیم در گیاهان در حدود 5/0 تا2% در ماده خشک است.

علائم کمبود: کمبود کلسیم به صورتی است که برگها به رنگ قهوه ای و یا سیاه ظاهر می شوند و حاشیه برگها نیز در هم فرو می روند. یکی دیگر از تاثیرهای کمبود کلسیم مرگ و پوسیدگی شکوفه و گل است.

علائم زیادی: باعث کمبود کاتیونهای مهم مثل پتاسیم و منیزیم می شود. غلظت کلسیم در اکثر محلول های غذایی در حدود 200 mg/l می باشد.

مهمترین منابع تهیه کلسیم در محلول غذایی نیترات کلسیم می باشد. در صورتی که حلالیت در آب کم باشد می توان از سولفات کلسیم به عنوان یک منبع تکمیلی استفاده کرد.

منیزیم:

میزان منیزیم در گیاه باید حدود 5/0 تا 2/0 درصد باشد. منیزیم در ساختار کلروفیل موجود است.

علائم کمبود: کلروز داخلی برگهای پیر. غلظت منیزیم حدود 50 mg/l و به شکل +mg2 در محلول غذایی است. منبع تهیه منیزیم سولفات منیزیم است.

گوگرد:

حجم گوگرد در گیاهان در حدود 15/0 تا 5/0 درصد در ماده خشک است.

علائم کمبود گوگرد شبیه نیتروژن است به صورتی که تمام گیاه به رنگ سیز روشن تغییر می کند. غلظت گوگرد در بیشتر محلول های غذایی 50 mg/l به صورت -so42 است. نمک های سولفات پتاسیم، منیزیم و آمونیوم از مهمترین منابع تهیه گوگرد است.

منبع:www.ake.blogfa.com

گل حسن یوسف(نیامفل)

دانلود فایل

جهت دانلود فایل به صورت پاور پوینت از لینک بالا استفاده کنید

رمز فایل:214

شامل: توضیحی کامل از این گل و نحوه ی نگهداری از ان است که با استفاده از مطالعه این تحقیق می توانید به بهترین شکل ممکن از گل حسن یوسف خود مراقب نموده و شاهد رشد بیشتر و بهتر ان و زیبایی بیشتر ان باشید.

منبع