گل تکمه ای پا بلند:
خصوصیات:نام علمی: Gomphrena globosa
نام انگلیسی: Bachelor Button , gomphrena
زمان مناسب کاشت: فصل بهار می باشد
زمان جوانه زنی بذر: 2-3 هفته طول می کشد
دوره گلدهی: اواسط تابستان تا اوایل پاییز است
نیاز ها:
نیاز نوری: به نور مستقیم آفتاب نیاز دارد
نیاز آبی: نسبتا کم - نسبتا متحمل به کم آبی است
نیاز خاکی: خاک سبک و غنی از مواد آلی برای ان مناسب است
دمای ایده آل رشد: 25-30 درجه سانتی گراد مسی باشد
روش تکثیر: از طریق بذر است
روش کاشت: خیساندن بذر به مدت 1-2 روز در آب، انتقال بذر ها به خزانه با دمای 20-25 درجه جهت نشاء گیری، انتقال نشاء ها به خاک
رازقی
گل رازقی
● آب و خاک مناسب :
چون گلهای رازقی و یاس رازقی از گروه نباتات آهک گریز میباشند ، خاک گلدان آنها باید بکلی فاقد مواد آهکی بوده و حتی آبی که به آنها داده می شود نباید قلیائی و دارای مواد آهکی باشد .
▪ در مناطق پرورش این گلها تناسب خاک گلدانها بقرار زیر است :
خاک برگ پوسیده درختان جنگلی ( هوموس ) ۳ قسمت ، شن شسته شده ۲ قسمت ، خاک معمولی باغچه ۱ قسمت . دفعات آبیاری به مقتضای فصل و درجه حرارت محیط فرق می کند . در تابستان بویژه در موسم گل دادن باید روزی یکبار به آن آب داد .بعلاوه از موقعیکه غنچه گلها ظاهر می شود حتمأ باید بپای بوته کود داد .
بهترین کود طبیعی که باغبانان با تجربه مصرف می کنند ، شیره کود گوسفندی است و طرز تهیه آن بدین طریق است که ۲ الی ۳ قاشق سوپخوری شیره کود را پس از بهم زدن بپای هرگلدان می ریزند .
در محلهائی که تهیه کود طبیعی دشوار است ، مصرف کود شیمیائی مخلوط سولفات آمونیم و فسفات آمونیم به نسبت ترتیب سه و یک و بقدر یک قاشق غذا خوری در هر دو هفته از اواسط بهار به بعد توصیه می شود .
علاقمندان پرورش این گلها در تهران و شهرستانهای مرکزی می توانند برای خنثی کردن اثرات زیان بخش آب آهکی و قلیائی یک قطعه زاج سیاه (سولفات آهن ) در کنار گلدان گذارده هنگام آبیاری آب را روی آن بریزند .
● طرق تکثیر :
گل رازقی و یاس رازقی را معمولا از طریق خوابانیدن شاخه ، قلمه زدن و کشت پاجوش زیاد می کنند .لیکن ممکن است آنها را با پیوند نیز زیاد کرد .
۱) تکثیر بوسیله خوابانیدن شاخه :
برای این منظور شاخه های بلند یکی دو ساله قسمت پائین بوته را در اواسط فصل بهار درون جعبه چوبی یا گلدان محتوی شن شسته نرم می خوابانند . بطوریکه سرشاخه ها با دو سه جوانه از خاک بیرون باشد .
با انجام آبیاری مرتب پس از چندی از ساقه های درون شن ریشه های تازه می رویند . شش هفته بعد هنگامیکه ریشه ها رشد کافی یافتند باید شاخه ها را از زیر گلدان بریده و نهالهای جوان ریشه دار را درون گلدانهای حاوی خاک مناسب که قبلا ذکر شده بکارند تا بوته های مستقلی بوجود آیند .
معمولا جهت تسریع عمل ریشه دادن ، قبل از خوابانیدن ساقه کمی از پوست شاخه را که درون جعبه یا گلدان قرار میگیرد با چاقو برش می دهند .
باید دانست که چون خوابانیدن شاخه ها در سطح خاک جعبه یا گلدان فقط در مورد شاخه های زیرین امکان پذیر است و شاخه های فوقانی را نمی توان بعلت خطر شکستن بسطح زمین رسانید لذا بدین جهت ممکن است گلدانهای سبک وکوچکتری تهیه نموده شاخه های جوان بالای بوته را از سوراخ زیر گلدان داخل گلدان کرد و درون آن مقداری شن شسته ریخت و گلدانهای هوائی روی شاخه ها را بوسیله قیم در هوا نگهداشت یا روی طاقچه دیوار قرار داد .
پس از ریشه دادن با ترتیبی که ذکر شد آنها را به گلدانهای جداگانه منتقل نمود .ذکر این نکته نیز لازم است که چون بر اثر قطع یکباره شاخه های ریشه دار بیم خشک شدن گیاه میرود بهتر است بریدن شاخه ها بتدریج صورت پذیرد.
بدین ترتیب که پس از حصول اطمینان از رویش ریشه کافی ابتداء از زیرگلدان باندازه یک سوم قطر شاخه را برید و پس از یک هفته برش قبلی را تا دو سوم قطر شاخه عمیق تر کرد و سرانجام هفته بعد شاخه را از زیر گلدان بکلی قطع کرد و درون گلدان های جداگانه کاشت . ( این عمل را در اصطلاح باغبانی از شیر گرفتن نهالهای جوان مینامند).
۲) تکثیر با قلمه :
قلمه ها را باید در بهار قبل از باز شدن چشمها و رویش جوانه ها از شاخه های قوی یکی دو ساله که گل داشتند ، انتخاب نمود و آنها را به مدت یک هفته درون گونی کنفی یا پارچه کرباس مرطوبی پیچید و با پاشیدن آب پارچه را مرطوب نگهداشت . در پایان هفته آنها را به قلمه های کوچک تقسیم کرد بطوریکه هر قلمه ۳ ـ ۴ چشم داشته باشد . سپس قلمه ها را درون گلدانهای حاوی شن شسته کاشت و منتظر شد تا بعد از ۵ ـ ۶ هفته که قلمه ها ریشه کافی دادند آنها را به گلدانهای اصلی که تناسب خاک آن قبلا ذکر شده است انتقال داد .
۳) تکثیر از راه پیوند :
گل رازقی و یاس رازقی را می توان بوسیله پیوند روی یاس سفید (چمپا) نیز زیاد کرد . در بهار پیوند شکمی یا مجاورتی مناسب است و در پائیز پیوند شکافی رجحان دارد . حسن این طریق تکثیر آن است که چون یاس سفید را می توان تقریبأ در هر نوع آب و خاک عمل آورد و نظیر گلهای رازقی و یاس رازقی به خاک هوموسی اراضی جنگلی احتیاج ندارد و با پیوند آنها روی پایه یاس می توان از زحمت تهیه خاک هوموس رهائی یافت و از دادن آب قلیائی نیز نگران نشد . ....
رازقی
● عطر گیری :
در کشورهائی که کاشت گل رازقی و گونه های مختلف یاس در سطح وسیع و هوای آزاد متداول است ، صنعت عطر گیری فعالیت گسترده ای دارد .
بنا به مندرجات آمار بین المللی ، تولید عطر گلهای تیره یاس در سال ۱۹۷۲ در کشورهای مختلف بقرار زیر بوده است :
▪ مصر ۳۵۰۰ کیلو گرم الجزایر ۶۰۰ کیلو گرم
▪ مغرب ۲۰۰۰ کیلو گرم فرانسه ۶۰۰ کیلو گرم
▪ ایتالیا ۱۸۰۰ کیلو گرم اسپانیا ۴۵۰ کیلو گرم
اتحاد جماهیر شوروی و چین ( که تولید قابل ملاحظه و نامعلومی داشته اند ) در کشور چین این گلها را بیشتر برای معطر ساختن چای و تهیه عطری کشت می کنند .
کارخانجات عمده عطرکشی در حومه شهر بزرگ کانتون متمرکز است. در هندوستان برای استخراج عطر رازقی گلبرگها را پَرپَر کرده ، روی دانه های کنجد می ریزند . سپس با عصاره گرفتن روغن کنجدهای معطر عطر مطلوب را بدست می آورند . در صنعت پیشرفته امروزی عطر رازقی را از طریق خیساندن گلبرگها در اتر نفت Etheropetrol یا بنزن Benzene استخراج مینمایند .( نباید بنزن یا روغن بن با بنزن متعارف اشتباه شود . بنزن با فرمول شیمیائی C۶ H۶ آبگونه فرار و بی رنگی است که از قطران یا قیر ذغال سنگ بدست می آید و در لباس شوئی برای زدودن لکه های چربی و رنگ سازی مصرف می شود )عطر رازقی گرانبهاترین عطر طبیعی است و گفته می شود که تهیه آن بصورت ساخت صنعتی امکان ندارد .
استفانوتیس
نام علمی:Stephanotis floribanda
نام انگلیسی:Wax Flower –Madagascar Jasmine
یاسمن معطر و زیبای ماداگاسکار یا به شکل پرپشت رشد می کند ویا رشد ضعیفی داشته برگهایش را از دست می دهد. اگر گیاه خود را خوب نگهداری کرده باشید، می توانید از آن قلمه نیز تهیه کنید، در غیر این صورت شما حتی گیاه اصلی خود را نیز از دست خواهید داد.
گیاه سالم و جوانه هایی را تولید می کند که هم می توانید قبل از گلدهی و هم بعد از گل دهی از آنها برای تکثیر استفاده کنید. از اواسط بهار تا اوایل تابستان، با استفاده از یک چاقوی تیز قلمه های انتهایی ساقه را به طول 10 سانتی متر جدا کنید. ابتدا آنها را در پودر هورمون ریشه زایی فروبرده، سپس هریک را در گلدانی متوسط حاوی کمپوست مخصوص بذر و قلمه بکارید. قلمه ها را با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید. خاک را کمی مرطوب کنید و قلمه ها را در شرایط نور مناسب، ولی دور از تابش مستقیم خورشید، در دمای 21 – 20 درجه نگاه دارید.
ریشه دهی آرام انجام می گیرد و ممکن است حتی تا 3 ماه طول بکشد. بعد از ریشه دهی، زمانیکه گیاه جدید شروع به رشد می کند، کیسه پلاستیکی را بردارید و هر دو قلمه را در گلدان بزرگتری حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت بکارید تا یک حلقه سیمی در دو جهت مخالف رشد کنند و یا 2 تا 3 قلمه را در گلدانی بزرگ بکارید تا در طول یک میله چوبی بلند رشد کنند.
آبیاری بیش از اندازه، بویژه در مراحل تکثیر نباید انجام گیرد.
ارکیده هاى ایرانى:
شاید خیلى ها با شنیدن نام ارکیده گمان مى کنند که با یک گیاه خارجى و زینتى مواجه هستند که در طبیعت ایران پیدا نمى شود. اما واقعیت این است که سرزمین پهناور ایران با تنوع عظیم گونه هایش به هیچ وجه از داشتن این تکامل یافته ترین گل ها بى نصیب نمانده و دست کم 50گونه مختلف ارکیده را در خود مى پروراند. این 50گونه متعلق به 18 جنس مختلف اند که از این بین دو جنس Ophrys و Orchis داراى بیشترین گونه هایند.براى آشنایى با ارکیده هاى ایرانى در اینجا چندگونه به اختصار توصیف مى شوند.
•ثعلب میمونى
Orchis simia
ثعلب میمونى گیاهى است علفى چندساله و غده دار به ارتفاع 45 سانتى متر با برگ هاى مستطیلى درخشان و گل هایى به رنگ سرخ بنفش به تعداد زیاد. کاسبرگ ها و گلبرگ ها با هم به شکل کلاهخود درآمده اند و گلبرگ لابل از کاسبرگ هم بلندتر است. این گلبرگ در قاعده به بخش هاى جانبى نوارى و یک بخش میانى تقسیم مى شود که قسمت میانى خود به دو شاخه دورشونده که رو به بالا خمیده اند ختم مى شود. بین این دو شاخه دندانه کوچکى به چشم مى خورد. شکل خاص گلبرگ لابل با گلبرگ ها و کاسبرگ هاى کلاهخودمانند به این گل ظاهرى شبیه به میمون داده است. این گل در دامنه هاى آهکى، در میان بوته زارها و درختان پربرگ تا ارتفاع 1300 مترى در نواحى شمالى، شمال غرب و غرب ایران مى روید.
•ابرویى زنبورى
Ophrys apifera
جنس ابرویى در ایران 9 گونه گیاه علفى دائمى دارد که گونه هاى ابرویى ترکمنى و ابرویى کردستانى انحصارى ایران است و مابقى علاوه بر ایران در آناتولى، قبرس، سوریه، لبنان، فلسطین، عراق، قفقاز، ماوراى قفقاز و مناطق مدیترانه اى نیز مى رویند.
ابرویى زنبورى که به خاطر شباهتش به زنبور به این نام خوانده مى شود گیاهى محکم به ارتفاع 50 سانتى متر با گل هاى بزرگ و سرنیزه اى متعدد است.
گلبرگ ها کوچک و مثلثى و گلبرگ لابل بزرگ و کاملاً برگشته است. این گلبرگ تخم مرغى شکل به سه قسمت تقسیم شده که بخش هاى جانبى مثلثى و کرک دارند و بخش میانى مخملى و داراى نقشى یقه مانند بوده که ناحیه اى به رنگ قرمز قهوه اى را دربرمى گیرد. این ارکیده از اوایل فروردین تا خرداد گل مى دهد و در مناطق کم ارتفاع و باز علفزارها و در میان درختان جنگلى شمال و غرب ایران مى روید.
•خربقى جنگلى
Epipactis rechingeri
جنس خربق در ایران شش گونه گیاه علفى چندساله دارد که از این بین خربقى جنگلى انحصارى جنگل هاى خزر است. مابقى خربق ها عبارتند از خربقى برگ ریز، باتلاقى، ایرانى، معمولى و خربقى.
خربقى جنگلى گیاهى است راست قامت و محکم به ارتفاع 70 سانتى متر که نیمى از آن توسط گل هاى فراوان تزئین مى شود. این گل ها نسبتاً بزرگ بوده و به رنگ سبز زیتونى و کمى بنفش دیده مى شود. گلبرگ هایش کوتاهتر از کاسبرگ هایند. لابل جلو آمده است و لبه پائینى آن نیم دایره و فنجانى شکل و حاوى شهد درخشنده اى به رنگ سبز تیره است. لب بالا به شکل مثلثى قلبى و به رنگ قرمز بنفش است. از اواخر مرداد تا اوایل مهر گل مى دهد و در سایه درختان جنگلى به ویژه در ارتفاعات مناطق ساحلى تا 2200 متر و در بسترى از زمین هاى آهکى مطبق در شمال ایران مى روید.
•گلسرکردى
Cephalanthera kurdica
این جنس در ایران پنج گونه گیاه علفى چندساله دارد که از این بین گلسر قفقازى بومى جنگل هاى خزر است.
گلسر کردى گیاهى است مجلل به ارتفاع 10 تا 70 سانتى متر با گل هاى صورتى روشن که قسمت زیادى از ساقه مستقیم و انعطاف پذیر آن را اشغال مى کنند. تراکم گل ها متغیر است و برگ هاى ساقه کوچک اند. گلبرگ لابل به صورت مشخصى به دو قسمت لب بالا (صورتى کم رنگ) و لب پایین (مایل به سفید) تقسیم مى شود. ساقه زیرزمینى به عمق زمین فرو مى رود و داراى ریشه هاى نسبتاً گوشتى است. در خرداد به گل مى نشیند و در نواحى کم ارتفاع تر از اوایل فروردین تا اردیبهشت گل مى دهد. در بوته زارهاى جنگل هاى بلوط غرب ایران در بسترى آهکى و مطبق تا ارتفاع 2100 مترى پیدا مى شود.